Data: 14. 03. 2021 r
Opracowała:
Małgorzata Garbacz
Metody nauczania stosowane w przedszkolu
Wiek przedszkolny to okres w którym kształtuje się charakter dzieci, ich świadomość otaczających zjawisk, tworzą się kontakty i więzi z innymi ludźmi oraz przede wszystkim dzieci „konstruują swoje ja”. Przeżywają również wzmożoną aktywność. Wiadomym jest, że każde z nich przychodzi na świat wszechstronnie uzdolnione, z możliwością rozwoju we wszystkich sferach życia, potencjalną inteligencją oraz ogromnym predyspozycjami społecznymi. Rodzice, pierwsi prawni opiekunowie oraz nauczyciele powinni stwarzać swoim pociechom warunki do prawidłowego rozwoju oraz zaspokojenia potrzeb. Wpierając najmłodszych, pomagając im rozwijać zdolności i umiejętności wzbogacamy ich poczucie własnego „ja” oraz indywidualność każdego z nich. Pierwszymi próbami nauki, z którymi dzieci spotykają się prócz rodzinnego domu jest przedszkole. To tutaj edukacja ich ma największe znaczenie dla ich rozwoju. W literaturze spotykamy różne metody nauczania stosowane w przedszkolu. Jednak do najbardziej popularnych, zaliczamy:
- Metodę czynną- opartą na bezpośrednim działaniu dzieci. Istotną jej częścią jest metodą samodzielnych doświadczeń tj. stwarzanie warunków do samodzielnej zabawy, ułatwianie nawiązywania kontaktów koleżeńskich z innymi przedszkolakami oraz najbliższym otoczeniem, przyrodą oraz sztuka z własnej inicjatywy. Metoda ta kierowana jest przez aktywność- wszelkiego typu sugestie, zachęty ze strony n-la są wskazane. Dodatkowo mieści się w niej metoda zadań- polegająca na inspirowaniu najmłodszych do odkrywania nowych zjawisk, przyswajania i stosowania określonych umiejętności. Kolejna mieszcząca się w tym miejscu to metoda ćwiczeń polegająca na powtarzaniu czynności w celu ich rozwoju, utrwalania wiadomości a także postaw i sprawności fizycznej.
- Metodę słowną- wykorzystywana jest podczas różnego typu słuchowiskach, słuchaniu różnego typu utworów literackich. Zalicza się do niej wszelkiego rodzaju opowiadania, rozmowy, zagadki, naukę wierszy, piosenek oraz wszystkie inne metody żywego słowa.
- Metodę oglądową- oparta na obserwacji lub pokazie. Najczęściej uwidacznia się ona na spacerach, wycieczkach a także podczas oglądania różnego typu ilustracji. Zalicza się do niej też: przykład n-la-jako wzór do naśladowania, udostępnione dzieła sztuki, utwory muzyczne, literackie czy innego typu dzieła graficzne, czy te dotyczące sztuki muzycznej, plastycznej czy teatralnej.
Dodatkowo można jeszcze wspomnieć o nowatorskich metodach, które służą przede wszystkim wszechstronnemu rozwojowi dziecka, rozbudzając jego aktywność twórczą oraz wiarę we własne siły i możliwości. Dzisiejsza edukacja przedszkolna kładzie nacisk na nowy styl pracy z dzieckiem. Najważniejszym jest, by między nauczycielem i przedszkolakiem stworzyć relacje partnerską, by ten pomagał dziecku w jego indywidualnym rozwoju. Wszelkie działania edukacyjne powinny być ukierunkowane na stosowanie różnorodnych metod, by indywidualna jednostka jaką jest dziecko swobodnie mogła zmierzać do zaspokajania swoich potrzeb na płaszczyźnie poznawczej, społecznej, emocjonalnej, fizycznej oraz muzycznej jednocześnie poszerzając je. Należą do nich:
- Metody twórcze:
– Carla Orffa-Orffa-w zamyśle tej metody jest, by ćwiczenia gimnastyczne rozwijać w ścisłej korelacji z kulturą rytmiczno-muzyczną oraz słowem. Oznacza to, iż wszystko co przekazane słowem, gestem, ruchem powinno być przetworzone na język muzyki. Sprzyja to rozładowaniu napięć emocjonalnych oraz bardziej terapeutycznym funkcjom jak orientowanie się w przestrzeni na podstawie umownie przyjętych oznaczeń, szybkie orientowanie się w sytuacji w grze. Głównym zadaniem tej metody jest wyzwolenie u najmłodszych tendencji do samo-ekspresji i rozwijania inwencji twórczej.
– Rudolfa Labana-polega improwizowaniu muzyki ruchem. Operuje się tu ruchem zabawowo- naśladowczym, inscenizacją, improwizacją, pantomimą, mimiką, groteską, a także ćwiczeniami muzyczno-ruchowymi przy użyciu instrumentów perkusyjnych, muzyki żywej, mechanicznej oraz zabawami rytmiczno-tanecznymi. Nie narzuca ona żadnego odgórnie nałożonego toku. Najważniejsze jest przestrzeganie: wszechstronności, stopniowania trudności oraz naprzemienności wysiłku i rozluźnienia. Metoda ruchowa ekspresji twórczej daje wyczucie własnego ciała, wyczucie przestrzeni, doskonalenia płynności ruchów oraz współdziałania z partnerem.
-W. Sherborne- tzw metoda ruchu rozwijającego. Nadrzędnym celem jest osiągnięcie spokoju , uświadomienie sobie własnej wartości oraz zrelaksowanie się a także rozwijanie wzajemnych kontaktów ci komunikowanie się poprzez ćwiczenia. Głównym celem tej metody jest posługiwanie się ruchem jako narzędziem we wspomaganiu rozwoju psychoruchowego dziecka. Podstawowym założeniem jest rozwój przez ruch zaczynając od samoświadomości własnego ciała, świadomości przestrzeni i działania w niej, dzielenia przestrzeni z innymi oraz wreszcie nawiązywania z nimi bliskiego kontaktu.
- Metodę „Dobrego startu” wg M. Bogdanowicz- inaczej jednoczesne rozwijanie funkcji językowych, spostrzeżeniowych-czucie ruchu, oraz współdziałanie między tymi funkcjami inaczej integracji percepcyjno-motorycznej. Są to funkcje leżące u podstaw nauki pisania i czytania. Usprawnienie w tym zakresie jak i kształtowanie lateralizacji i orientacji w stronach ciała są wskazane u dzieci przygotowujących się do nauki czytania i pisania oraz niezbędne u dzieci posiadających opóźnienia w tej kwestii rozwoju. Ćwiczenia prowadzą do harmonii psychoruchowej i instrumentalnej. Zajęcia takiego typu odbywają się zawsze zespołowo. Warunkiem skuteczności stosowania tej metody jest dokładne wykonywanie ćwiczeń.
- Metodę „ Dziecięcej matematyki” wg koncepcji E. Gruszczyk-Kolczyńskiej i E. Zielińskiej- najważniejsze jest podczas tej metody bezpośrednie doświadczenie przez dziecko, z którego tworzy pojęcia matematyczne oraz umiejętności. Celem tej metody jest wspieranie rozwoju umysłowego i dobre przygotowanie dzieci 6letnich do podjęcia nauki w szkole. Metoda ta ujmuje 12 kręgów tematycznych: orientacja przestrzenna, rymy, kształtowanie umiejętności liczenia oraz dodawania i odejmowania, wspomaganie rozwoju operacyjnego (zrozumienie zbiorów), rozwijanie umiejętności mierzenia długości, klasyfikacja, układania i rozwiązywanie zadań arytmetycznych, zapoznanie dzieci z wagą i ważeniem, mierzenie płynów, kształtowanie pojęć geometrycznych( szlaczki), konstruowanie gier przez dzieci, zapisywanie czynności matematycznych znakami <,>, =, +. Należy zachować zawsze powyższa kolejność.
- Metodę dramową- polega na przekazywaniu przez nauczyciela poleceń dzieciom, by te mogły dane problemy czy zagadnienia rozwiązywać poprzez wcielenie się w role. Drama umożliwia pobudzanie harmonijnego rozwoju, kształtowanie całej osobowości, dodaje wiary w siebie oraz rozwija wrażliwość i wyobraźnię.
- Metodę aktywnego słuchania muzyki Batti Strauss- polega na przybliżeniu dzieciom muzyki klasycznej. Dzieci aktywnie słuchają wykonując proste czynności np. Proste ruchy taneczne, lub rytmiczne. Metoda ta stymuluje dziecko do samo-wyrażania się (w tańcu, śpiewie). Pozwala rozwijać pozytywne cechy, zdolności poznawcze, a cała osobowość kształtuje się wielostronnie.
- Pedagogikę zabawy (Klanza)-pedagogika ta włącza do nauczania metody aktywizujące, kreatywne, pobudzające wyobraźnię i emocje. Rozwija najlepsze strony charakteru. Wyklucza rywalizację. Rozwija poprzez ruch, słowo, plastykę oraz inne środki wyrazu. Wymiana myśli i odczuć pozwala na swobodną atmosferę. Sprzyja to także integrowaniu się grupy oraz większej przynależności do niej. Uczy dzieci włączania się w emocje innych, zabawy całym sobą oraz zacieśnianiu relacji między uczestnikami. Kieruje się przeświadczeniem, iż najlepiej uczy się przez przeżywanie.
Mimo, iż metody te są dosyć zróżnicowane, przenikają się wzajemnie. W trakcie dnia przedszkola można dostrzec kilka wymieszanych ze sobą metod. Dzieje się tak, dlatego że dzieci są bardzo zróżnicowane pod kątem rozwoju oraz sposobu przyswajania treści. Jak wspomniałam wcześniej każdy przedszkolak to indywidualna jednostka, która do prawidłowego rozwoju potrzebuje innych bodźców. Najlepszym jednak, sprawdzonym sposobem jest wdrażanie wiedzy poprzez metody aktywizujące i motywujące dziecko. Jak wiemy dzieci najlepiej uczą się poprzez zaangażowanie w dane czynności, zabawę oraz bezpośrednio, namacalnie poznając świat.
Podsumowując, faktem jest iż wszystkie metody stosowane w przedszkolu wychodzą naprzeciw dziecięcej potrzebie poznawania oraz doświadczania otaczającego świata. Budują one więzi pomiędzy dziećmi, pozwalają im radośnie tworzyć, bawić się a także rozwijać się ruchowo. Najważniejszą jednak kwestią jest, iż metody wymienione przeze mnie powyżej dają każdemu dziecku poczucie bycia częścią grupy przedszkolnej- istotną częścią grupy przedszkolnej.
Bibliografia:
Bogdanowicz M, Metoda dobrego startu, Warszawa 1989
Czarnecka E, Metoda Weroniki Sherborne w pracy przedszkola [w] Wychowanie w przedszkolu nr 9, 1994
Drogosz E, Jeszcze raz o metodzie Orffa [w] Wychowanie w przedszkolu nr 6, 1998
Klim-Klimaszewska A, Pedagogika przedszkolna. Nowa podstawa programowa, wyd. Erica, Warszawa 2012