Data: 01. 02. 2022 r
Opracowała:
Anna Lewandowska
Ćwiczenia logorytmiczne w przedszkolu
Logorytmika jest dziedziną wiedzy stosującą elementy gimnastyczne (znacznie jednak odbiega od zajęć wychowania fizycznego), zajmującą się kształceniem piękna ruchu (wychowanie estetyczne), by na bazie ćwiczeń muzyczno-ruchowych stosować ćwiczenia słowno-ruchowe, których składnikiem wiodącym jest rytm.
Główne podwaliny do logorytmiki stworzył Emil Jaques Dalcroze.
Według niego dążenie do harmonizowania mózgu i ciała w ruchu ma ogromną wartość terapeutyczną.
Prace nad logorytmiką kontynuował Carl Orff, który połączył zajęcia ruchowe z rytmizowanym mówieniem i śpiewaniem oraz grę na odpowiednio skompletowanych instrumentach muzycznych. Jest to forma wspomagania prawidłowego rozwoju dziecka i metoda profilaktyki logopedycznej.
Zajęcia logorytmiczne prowadzone są w formie zabawy w grupie.
Jak podaje Ewa Bombol, cele logorytmiki to:
· usprawnianie słuchowe i ruchowe dzieci z zaburzeniami mowy,
· wyrabianie szybkiej reakcji na bodziec dźwiękowy, wzrokowy lub ruchowy,
· rozwijanie umiejętności sprawnego wykonania ruchów z zakresu motoryki dużej i małej,
· wspieranie rozwoju naśladowania i zabawa „na niby”,
· wzrost świadomości swojego ciała i sprawczości,
· rozwój sfery emocjonalnej i społecznej,
· uwrażliwienie na elementy prozodyczne mowy,
· zwrócenie uwagi na rytmiczność i sekwencyjność mowy,
· wzbogacanie słownika biernego i czynnego,
· stymulowanie myślenia przyczynowo- skutkowego.
Ponadto ćwiczenia logorytmiczne mogą służyć usprawnianiu oddechu, wykształceniu prawidłowej fonacji i artykulacji, usprawnianiu narządów mowy, kształtowaniu słuchu fonematycznego, kształtowaniu pamięci muzycznej, ćwiczeniu koncentracji uwagi.
W zajęciach stosowane są następujące rodzaje ćwiczeń: integrujące grupę, ruchowe, słuchowo- ruchowe, ćwiczenia uwrażliwiające w oparciu o zmianę akcentu, tempa, wysokości, natężenia i barwy dźwięku, ćwiczenia słuchowo- ruchowo- słowne oraz ćwiczenia relaksacyjne.
Ćwiczenia logorytmiczne przeprowadza się w 3 grupach:
1.Ćwiczenia techniki ruchu.
Są one pochodzenia gimnastyczno-tanecznego. Są to ćwiczenia zarówno diagnostyczne, jak i prognostyczne, gdyż pozwalają na rozeznanie, jakiego rodzaju zaburzenia występują u danego dziecka, a jeśli są one duże – pozwalają przypuszczać, że towarzyszą im również zaburzone ruchy narządów mownych. Ćwiczenia te mają również znaczenie wychowawcze, gdyż wykonywane grupowo wprowadzają element współzawodnictwa i likwidują zahamowania w przypadku silnych napięć ruchowych i emocjonalnych.
2.Ćwiczenia metrorytmiczne.
W czasie tych zabaw potrzebny jest akompaniament muzyczny lub zastępczy. Gdy brak akompaniamentu, można stosować instrumenty perkusyjne. Dzieci powinny nauczyć się odróżniać wartości rytmiczne: cała nutę, półnutę, ćwierćnutę, ósemkę, szesnastkę, aby umieć dostosować ruch ciała do czasu trwania dźwięku.
Ćwiczenia te mają na celu wyrobienie u dziecka:
· umiejętności słuchania muzyki,
· umiejętności właściwego wiązania ruchu z muzyką,
· wrażliwości i szybkiego reagowania na zmiany rytmu,
· opanowania całego ciała i związanej z nim estetyki ruchu,
· pozytywnych cech charakteru (samodzielności, współdziałania w grupie itp.),
· słuchowego rozróżniania i właściwego wypowiadania ciągów słownych (uwzględnianie elementów prozodycznych mowy: melodii, akcentu i rytmu).
3.Ćwiczenia łączące tekst z elementami ruchowymi i rytmicznymi.
Stanowią one ostatni etap ćwiczeń logorytmicznych. Wykorzystuje się tu umiejętności zdobyte w czasie poprzednich zajęć. Najprostszymi ćwiczeniami tego typu jest zastosowanie wyrazów dźwiękonaśladowczych. Kształcą one wrażliwość słuchową dziecka, ćwiczą prawidłowy oddech i rozwijają mięśnie narządów mownych. Wskazane jest, aby w tych zajęciach wykorzystywać również umiejętności zdobyte w czasie ćwiczeń fonacyjnych:
W tej grupie wyróżnia się:
– zabawy z zastosowaniem wyrazów dźwiękonaśladowczych,
– zabawy z wykorzystaniem znanych dzieciom tekstów,
– zabawy z wykorzystaniem metody DOBREGO STARTU, która zakłada usprawnienie analizatorów wzrokowego i słuchowego, motoryki całego ciała (szczególnie zaś ręki i nadgarstka), kształcenie lateralizacji i orientacji przestrzennej. W zabawach tych znaki graficzne oznaczają ruchy rak w czasie śpiewu. Podczas wykonywania ćwiczenia dzieci rysują te znaki na papierze; usprawnia to nadgarstek, ćwiczy koordynację ruchową.
Przykłady ćwiczeń logorytmicznych:
· „Myszki do norki”- prowadzący gra na tamburynie, jedno dziecko wciela się w rolę kota, pozostałe są myszkami (chodzenie naprzemienne na czworakach). Na podłodze rozłożone są szarfy. Kiedy prowadzący przyspiesza tempo uderzania w tamburyn, kot zaczyna łapać myszki, które jak najszybciej muszą schować się norkach. (dzieci uczą się reagować ruchem na sygnały dźwiękowe- zmianę tempa muzyki)
· „Całuski”- zabawa integrująca w kole. Dzieci posyłają sobie całuski na powitanie (przygotowanie do prawidłowej realizacji głosek szumiących).
· „Logopedyczne memory”- na dywanie porozkładane odwrócone karty z obrazkami zwierząt (po 2 karty, podobnie jak w memory). Dziecko losuje dwie karty, odsłania i naśladuje odgłosy zwierząt, które odsłoniło. Jeśli odgłosy są takie same, gracz zabiera dwie karty dla siebie. Gra ma charakter onomatopeiczny.
· „Mecz piłkarski”- przedmuchiwanie piłeczki (ping pongowej) do kolegi naprzeciwko (ćwiczenie oddechowe). Ćwiczenie to można urozmaicić zrobieniem piłkarskiego stadionu do gry, np. z pokrywki pudełka po obuwiu.
· „Szalona fryzura”- ćwiczenie indywidualne lub grupowe. Na kartce (lub brystolu- dla całej grupy) rysujemy ludzką głowę bez włosów. Dziecko robi plamy mokrym pędzlem zamoczonym w farbie akwarelowej. Następnie rozdmuchuje przez słomkę plamy tak, aby powstała szalona fryzura (ćwiczenie oddechowe).
· „Ciepło czy zimno?”- prowadzący pokazuje dzieciom obrazki przedstawiające ciepłe lub zimne przedmioty, np. lody, bałwan, śnieg, lodówka, słońce, ognisko, zapałka, świeczka, itp. Ćwiczenie ma na celu doskonalenie myślenia przyczynowo- skutkowego, tj. „Co się stanie, gdy dotknę tego przedmiotu?”. Jeśli dotkniemy gorącego przedmiotu robimy „au!” i dmuchamy na poparzoną dłoń. Jeśli dotkniemy zimnego to chuchamy „hu, hu, hu”.
Literatura pomocnicza:
Walencik-Topiłko, Rytm muzyczny i logorytmika w terapii logopedycznej dotyczącej dyslalii. w: Logopedia jako nauka interdyscyplinarna – teoretyczna i stosowana, (red.) I. Nowakowska-Kempny, Katowice 1998.
Smoczyńska-Nachtan, Zabawy i ćwiczenia przy muzyce, Warszawa 1980.