Data: 12. 12. 2021 r
Opracowała:
Małgorzata Garbacz
Istota kształcenia umiejętności społecznych u dzieci w wieku przedszkolnym
Umiejętności społeczne-w literaturze tym mianem określa się szereg zachowań ułatwiających nawiązywanie, podtrzymywanie i rozwój kontaktów, wszelkie współdziałanie w grupie oraz porozumiewanie się w sposób jasny i akceptowany przez społeczność w jakim dziecko funkcjonuje. Rozwijając umiejętności społeczne dzieci, stwarzamy im możliwości poznawania w bezpiecznej atmosferze określonych zasad i reguł, które są niezbędne do funkcjonowania w społeczeństwie. Uczymy najmłodszych tym samym czym jest empatia oraz w jaki sposób realizować własne potrzeby, by odbywało się to w zgodzie z samym sobą oraz z jak największym szacunkiem wobec innych osób. Interpretując pojęcie „ umiejętności społeczne” natrafiamy na wiele zachowań ułatwiających i podtrzymujących kontakty, porozumiewanie się, a także współdziałanie w grupie. Umiejętności społeczne nierozerwalnie powiązane są z emocjami, ich rozpoznawaniem oraz nazywaniem nie tylko u siebie, ale też u innych osób. Pozwala nam to także w budowaniu poczucia własnej wartości oraz dzięki łatwiej radzimy sobie z wyzwaniami współczesnego świata. Identycznie dzieje się w kwestii dzieci .
Gdy maluch rozpoczyna swoją przygodę z przedszkolem, jego rozwój przechodzi bardzo duży wzrost. Niezbędne dla jego prawidłowego przebiegu jest zapewnienie odpowiedniej troski i stworzenia warunków do zaspokojenia jego potrzeb. Im więcej sytuacji ułatwiających przyswajanie umiejętności społecznych tym lepiej dla dziecka. Każdy moment dnia jest odpowiednim, by próbować wprowadzać zachowania sprzyjające pogłębieniu interakcji w grupie czy w kontakcie z dorosłymi. Samodzielne próby dzieci czy samodzielne testowanie pozwala wzmacniać w maluchu wiarę we własne siły. Stawiajmy dzieciom wyzwania, nawet wtedy gdy obawiamy się, że poradzą sobie z nią. Będą mogły wtedy poznać swoje ograniczenia, a także nauczą się prosić o pomoc innych. Oswajanie dziecka z codziennymi sytuacjami, gdzie odnosi się nie tylko sukcesy lecz i porażki sprzyja ich poprawnemu rozwojowi społecznemu. Im wcześniej zaczniemy interakcje z takimi sytuacjami, tym korzystniej dla dziecka. Istotne jest także, by dziecko miało kontakt z rówieśnikami. Nasze ingerencje w zabawy czy spory dzieci także wskazane jest, by ograniczyć do minimum. Dzięki temu najmłodsi posiądą umiejętności interpersonalne, które ułatwia im w dużym stopniu kontakty społeczne. Rozmowa jest podstawowym czynnikiem wspierającym. Powinna przebiegać bez pośpiechu w atmosferze spokoju. Tak, jak rodzic ukaże dziecku świat, tak sam zainteresowany będzie go interpretował jednocześnie naśladując zachowania, jakie udało mu się zaobserwować. Pamiętajmy, iż przykład idzie z góry.
Doskonałym sposobem na odejście od codzienności jest zabawa. To właśnie podczas niej może zdarzyć się najwięcej. Odgrywanie ról (np. wizyta u lekarza, w sklepie) wyrażanie emocji dadzą im pole manewru ku temu, by rozwijać empatię oraz rozpoznawać odczucia innych. Zabawa w lustro tj. odwzorowanie emocji (w tym przypadku mimiki twarzy) angażuje dziecko do wczuwania się w emocje innych oraz zmniejsza dystans między jej uczestnikami. Doskonałym pomysłem jest także teatrzyk, czy zabawa na dobranoc „Trzy sukcesy”(z całego dnia dziecko stara się przypomnieć sobie sytuacje, w których poradziło sobie bardzo dobrze) budujące poczucie własnej wartości u dziecka oraz wiarę we własne siły. Kolejnym miejscem, gdzie można rozbudzać i rozwijać umiejętności społeczne prócz domu jest przedszkole. To dzięki niemu maluch nawiązuje nowe znajomości, rozbudza wyobraźnię artystyczną oraz zmniejsza lęk przed wystąpieniami publicznymi, dzięki udziałowi w imprezach okolicznościowych. Ponadto daje dzieciom możliwość rozwijania zdolności manualnych, bycia w ruchu, uczy pierwszych zasad bezpieczeństwa oraz higieny, ale przede wszystkim ułatwia zdobycie wszechstronnej wiedzy. To dzięki niemu uczy się podporządkować panującym zasadom, poznaje aktywny społeczny sens ludzkich czynności. Pozbawiając dziecko przedszkola, rodzic pozbawia je swobodnego, wszechstronnego rozwoju, którego często nie jest w stanie zapewnić mu w domu. Dziecko uczy się radzić sobie z emocjami, kieruje swoim postepowaniem, by odpowiednio dopasować się do grupy, wchodzi w nową organizację trybu życia, w którym dzień jest podzielony na poszczególne części, których na własne życzenie dziecko nie może zmieniać. Musi uczyć się dostosować.
Podsumowując, jak najwcześniejsze uczłowieczenie dziecka daje możliwie lepsze rezultaty. Dziecko w wieku przedszkolnym jest chłonne wiedzy, zachowań a także umiejętności. Stworzenie warunków do rozwoju społecznego daje mu możliwości naśladownictwa, współdziałania w grupie, a także przyswajania wzorców zachowań. To dzięki nim najmłodsi zacieśniają więzi z rówieśnikami, dorosłymi a także środowiskiem w jakim przebywa. Ułatwia mu to obcowanie z najbliższymi oraz analizowanie swoich emocji a także realizowanie swoich potrzeb w sposób nie obrażający innych. Dzieci łatwiej dopasowuje się do zasad oraz obowiązków a także w większej harmonii potrafi przebywać między bliskimi mu osobami. Kształtowanie umiejętności społecznych w domu czy w przedszkolu ma zatem ogromny wpływ na życie, porozumiewanie się oraz spełnianie norm i zasad jakie obowiązują w danej grupie.
Bibliografia :
Smogorzewska J., Szumski G., Rozwijanie kompetencji społecznych dzieci przedszkolnych . Teoria, metodyka, efekty, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2015
Araucz-Boruc A, Fijałkowska-Mroczek A, Klim-Klimaszewska A, Kurosad A, Postaw na 3-latka! Miniporadnik dla rodziców dzieci rozpoczynających edukację przedszkolna, wyd. MAC Edukacja,